Je hoort de afgelopen jaren veel over nepnieuws en nepberichten die worden verspreid op social media. Maar hoe herken je zulke nepberichten?

De media hebben er veel over geschreven: nepnieuws. Omdat nepnieuws en nepberichten een behoorlijke invloed kunnen hebben op (het gedrag van) mensen, is het goed te beseffen dat het veel voorkomt op social media als Facebook, Twitter en Instagram. Nog belangrijker is om te weten hoe je het kunt herkennen. De Rijksoverheid heeft er zelfs een hele webpagina aan besteed met verschillende checks die je kunt doen. Wij zetten de belangrijkste daarvan voor je op een rij.

Waar komt het bericht vandaan?
Zie je een bericht op social media? Kijk of je kunt vinden wie het bericht als eerste online zette. Mensen die nepnieuws willen verspreiden, doen dat vaak met nepaccounts. Dat kunnen accounts zijn die weinig ‘geschiedenis’ hebben, maar het kan ook zijn dat men zich voordoet als iemand anders. Check daarom altijd of het account echt is. De officiële profielen van bekende personen, journalisten en mediabedrijven hebben vaak een blauw vinkje naast hun naam staan. Dat betekent dat zij het profiel zelf hebben gemaakt en je kunt er dan van uitgaan dat het profiel echt is.

Makers van nepnieuws proberen hun berichten zoveel mogelijk op echt nieuws te laten lijken. Kijk dan ook goed van welke website het bericht komt. Is dat een betrouwbare (nieuws)bron?

Wil je weten of een website betrouwbaar is? Zoek eens naar meer informatie over de schrijven van een artikel of de eigenaar van de website. Kijk bijvoorbeeld eens op pagina’s als 'disclaimer' of ‘over ons’.

Welke bron is gebruikt?
Vaak schermen nepberichten met een onderzoek of een ooggetuige als bron of ondersteuning van het bericht. Maar deze bronnen kunnen evengoed verzonnen zijn. Probeer dus de originele bron te achterhalen, bijvoorbeeld door te googelen. Kun je niets vinden? Dan is de kans groot dat het om nepnieuws gaat. Vind je wel informatie? Bekijk dan of de informatie inderdaad klopt.

Het kan soms moeilijk zijn om te bepalen of een bericht klopt. Dan kun je terecht bij websites die dergelijke zaken onderzoeken, zoals Nieuwscheckers.nl van de Universiteit Leiden of NU.checkt. Ook sommige kranten en tv-zenders hebben een dergelijke rubriek.

Kun je het bericht ook elders vinden?
Zie je een nieuwsbericht op social media, zoek dan even verder of je het ook op betrouwbare (nieuws)sites, krantensites of op tv kunt vinden. Nergens te vinden? Dan is de kans groot dat het nep is. Wel gevonden? Vergelijk de informatie uit de beide bronnen dan, zo kun je controleren of er niets uit zijn verband is getrokken door (belangrijke) informatie weg te laten, juist toe te voegen of net anders op te schrijven, waardoor de strekking mogelijk verandert.

Er zijn nog meer manieren om na te gaan of een bericht echt is of nep, maar als je bovenstaande checks doet, ben je al een heel eind op weg. En zoals de overheid het verwoordt: Blijf altijd nieuwsgierig. En blijf altijd kritisch.

Bekijk de hele checklist van overheid >>